فاطمه دختر امام حسن(ع)

برای دیگر کاربردها فاطمه (ابهام‌زدایی) را ببینید.

فاطمه دختر حسن بن علی، همسر امام سجاد(ع)، مادر امام باقر(ع) و از اسیران کربلا است.

کنیه‌ها، القاب و منزلت

امام صادق(ع) درباره مادربزرگش ام‌عبدالله:
کانَت صِدّیقةً لَم تُدرَک فی آلِ الحَسَنِ امرَأَةٌ مِثلُها.
ترجمه:
ام‌عبدالله چنان شخصیت راستگو و درست‌کرداری بود که در میان خاندان امام حسن(ع) زنی چون او دیده نشده است.

بحارالانوار، ج۴۶، ص۲۱۵ ؛ اصول کافی، ج۲، ص۴۴۶.

کنیه‌ او ام‌محمد، ام‌عبدالله یا ام عبده و لقبش (در حدیثی) صدیقه است. در روایتی، جابر می‌گوید نام مادران ائمه را در صحیفه فاطمه دیده است. در این روایت، او ام‌عبدالله دختر حسن بن علی بن ابی‌طالب را مادر امام باقر(ع) می‌داند.

امام باقر(ع)می‌گوید یک بار مادرش با اشاره به دیوار آن را از فرو ریختن باز داشته است.

ازدواج

در منابع تاریخی اشاره‌ای به مادر ام‌عبدالله نشده است. علاوه بر نام مادر، زمان وفات و محل دفن او هم مشخص نیست. ازدواج فاطمه با علی بن الحسین(ع) باعث شد نسل آنان از امام باقر(ع) به بعد، از طرف مادر از امام حسن مجتبی(ع) و از طرف پدر از امام حسین(ع) باشند. این ازدواج سبب شد به امام باقر(ع) لقب هاشمی بین هاشمیین، علوی بین علویین یا فاطمی بین فاطمیین بدهند. برخی منابع عبدالله باهر را نیز فرزند او دانسته‌اند.

حضور در واقعه کربلا

فاطمه بنت الحسن، در واقعه کربلا حضور داشت و همراه باقی‌ماندگان خانواده امام حسین(ع) به اسارت رفت.

پانویس

↑ تاریخ مدینه دمشق، ج۷۰، ص۲۶۱.
↑ بحارالانوار، ج۴۶، ص۲۱۵.
↑ اعیان الشیعه، ج۸، ص۳۹۰.
↑ اصول کافی، ج۲، ص۴۴۶.
↑ بحارالانوار، ج۳۶، ص۱۹۴.
↑ بحارالانوار، ج۴۶، ص۲۱۵ ؛ منتهی الامال ج۲، ص۱۷۳.
↑ اعیان الشیعه، ج۸، ص۳۹۰ ؛ بحارالانوار، ج۴۶، ص۲۱۵ ؛ منتهی الامال، ج۲، ص۱۷۳.
↑ ابن حجر عسقلانی، تهذیب التهذیب، دارصادر، ج۵، ص۳۲۵؛ خوئی، معجم رجال الحدیث، مؤسسة الخوئی الإسلامیة، ج۱۱، ص۲۸۳.
↑ نک: ابن عساکر، تاریخ مدینة دمشق، ۱۴۱۵ق، ج۷۰، ص۲۶۱.

منابع

ابن حجر عسقلانی، تهذيب التهذيب، بیروت، دارصادر، بی تا.
ابن عساکر، علی بن حسن، تاریخ مدینة دمشق، بیروت، تحقیق علی شیری، دارالفکر، ۱۴۱۵ق.
امین، محسن، أعیان الشیعة، تحقیق حسن امین، بیروت، دارالتعارف للمطبوعات، بی‌تا.
خوئي، أبو القاسم، معجم رجال الحديث، مؤسسة الخوئي الإسلامية.
کلینی، محمد بن یعقوب، اصول کافی، ترجمه حسن حسن زاده آملی، قم، قائم آل محمد، ۱۳۸۷ش.
قمی، عباس، منتهی الآمال، قم، موسسه انتشارات هجرت.
مجلسی، محمدباقر، بحارالانوار الجامعه لدرر اخبار الائمه الاطهار (ع)، تصحیح جمعی از نویسندگان، بیروت، دار احیاء التراث العربی.
مفید، محمد بن محمد، الارشاد فی معرفة حجج الله علی العباد، تحقیق موسسة آل البیت لاحیاء التراث، قم، المؤتمر العالمی لالفیه الشیخ المفید، ۱۳۷۲ ش.

[1] تاریخ مدینه دمشق، ج۷۰، ص۲۶۱.

[2] بحارالانوار، ج۴۶، ص۲۱۵.

[3] اعیان الشیعه، ج۸، ص۳۹۰.

[4] اصول کافی، ج۲، ص۴۴۶.

[5] بحارالانوار، ج۳۶، ص۱۹۴.

[6] بحارالانوار، ج۴۶، ص۲۱۵ ؛ منتهی الامال ج۲، ص۱۷۳.

[7] اعیان الشیعه، ج۸، ص۳۹۰ ؛ بحارالانوار، ج۴۶، ص۲۱۵ ؛ منتهی الامال، ج۲، ص۱۷۳.

[8] ابن حجر عسقلانی، تهذیب التهذیب، دارصادر، ج۵، ص۳۲۵؛ خوئی، معجم رجال الحدیث، مؤسسة الخوئی الإسلامیة، ج۱۱، ص۲۸۳.

[9] نک: ابن عساکر، تاریخ مدینة دمشق، ۱۴۱۵ق، ج۷۰، ص۲۶۱.

زنان تاثیرگذار از نگاه شیعه
پیش از اسلام	حوا • بلقیس • ساره • هاجر • ربه‌کا • آسیه همسر فرعون • صیانة ماشطة • راحیل • مریم بنت عمران • آمنه بنت وهب
زمان پیامبر	خدیجه • فاطمه بنت اسد • سمیه • سبیعه • صفیه دختر عبدالمطلب • صفیه دختر حیی • نسیبه دختر کعب • ام ایمن • حمنه دختر جهش • ام عامر • رمیصاء بنت ملحان • سمیرا دختر قیس • کبشه • ام سلمه • ام حبیبه • ام ورقه • زینب دختر پیامبر(ص) • ام شریک • ام سنان اسلمی • خَنساء • کبیشه مادر سعد بن معاذ • ام کلثوم دختر عبدود • شیما خواهر رضاعی پیامبر • ماریه قبطیه
زمان امامان شیعه	حضرت فاطمه (س) • ام‌البنین • حبی همسر کمیت • سودة همدانی • زرقاء همدانی•دارمیه حجونی • فسسیبه • ام الخیر • عکرشه دختر اطرش • آمنه بنت شرید • اروی دختر حارث بن عبدالمطلب • زینب دختر ابوسلمه • فضه نوبیه • اسماء دختر عمیس • ام‌کلثوم دختر امام علی • زینب کبری • سکینه دختر امام حسین(ع) • فاطمه دختر امام حسین(ع) • شهربانو • رباب • رقیه دختر امام علی(ع) • طوعه • فاطمه دختر امام علی • فاطمه دختر امام حسن • دومه دختر وهب • ام فروه • حمیده • نجمه مادر امام رضا(ع) • فاطمه معصومه • سبیکه • حکیمه خاتون • سمانه مغربیه • حدیث • نرجس خاتون
دوران غیبت	آمنه بیگم مجلسی • بانو امین • بنت‌الهدی صدر • طاهره صفارزاده • زهره صفاتی • مرضیه حدیدچی (دباغ)